Соғлом овқатланиш принциплари жуда оддий. Афсуски уларга ҳамма ҳам риоя қилавермайди. Мазкур принциплар - оч қолиш, ҳолдан тойдирувчи парҳез дегани эмас, бироқ ошқозон яраси, панкреатит, холецистит ва семириб кетишдан огоҳлантируви оддий қоидалар. Айтилган касаллаиклар эса, организмга салбий таъсир кўрсатиб, диабет, инфаркт ва инсультга сабаб бўлиши ҳеч гап эмас (дарвоқе, бу касалликларга исталган ёшдан чалиниш мумкин).
Юқорида саналган муаммоларга дуч келмаслик ва оч қолиб кетмасдан, тўғри овқатланиш учун қуйидаги қоидаларга амал қилинг:
1-қоида. Бир кунда қанча сарфланса, шунча таом истеъмол қилиш керак.
Аниқлик киритиш учун бир марталик овқатланишни калория ва граммларда ҳисоблаш ва нималарга эътибор бериш зарурлигини ўзимизга белгилаб оламиз. Ҳаддан зиёд кўп еб қўймасликнинг яхшигина йўли – шошмасдан таомланиш. Овқатланиш маҳали телевизорга қараманг, компьютерда ишламанг ва умуман диққатни жалб этувчи ташқи омиллардан холи бўлиш зарар қилмайди.
2-қоида. Егулик ҳар хил бўлиши лозим.
Ёмон таъсир қилмаса, таомномангизда албатта шўрва ва бўтқалар бўлиши керак (бу болаликдан эсдалик - эрталабдан манна ёки сули ёрмасини ейишга мажбур қилиш дегани эмас). Бўтқаларнинг жуда кўп турлари бўлиб, тайёрлаш усули унданда бисёр.
3-қоида. Таомномангизда сабзавот ва мевалар бўлиши шарт.
Французлар кун давомида барча органларнинг тўғри ишлаши учун камида бешта сабзавот ва мева: олма ёки ананас, помидор ёки авакадо истеъмол қилиш шарт дейди. Бу ўз навбатида организмингиздаги қўшимча витаминлар ва минерал моддалар захираси дейиш мумкин. Улар иммунитетни мустаҳкамлайди. Шунда сиз камроқ чарчайсиз, камроқ шамолайсиз, иш қобилиятингиз бир мунча ошади.
4-қоида. Сут маҳсулотлари ҳам ёмон эмас.
Улар суякларни мустаҳкамлаб, остеопороз ривожланишининг олдини олади. 40 ёшдан кейин организм сутни қабул қилмай қолиши мумкин. Бундан ваҳимага тушиш ярамайди ва сут ўрнига: қатиқ ёки йогурт, сузма ва творог каби бошқа бошқа сутли маҳсулотлар бирини танлаш мумкин.
5-қоида. Асосий овқатланиш оралиғида нимадир еб қўйишга ўрганманг.
Ошқозонга егулик туша бошладими, организм тўлиқ овқатланиш жараёни бошланди деб “ўйлайди”. Ҳазм учун зарур миқдордаги ошқозон ширасини ишлаб чиқаради, бироқ сиз эса икки дона конфет билан кифояланасиз. Ортиб қолган ҳазм шираси нима қилишни билмай, ошқозон деворларини “ей бошлайди” ва алал-оқибат, ошқозон яраси касаллиги кафолатланган. Мана шу сабабдан ҳам оч қоринга сақич чайнмасликни маслаҳат берган бўлардик.
6-қоида. Рационингизни кичик порцияларда тўрт ёки бешга бўлинг.
Асосийси – ана шу порцияларни мунтазам қабул қилиб бориш. Шунда организм ҳам бунга ўрганиб ишлай бошлайди. Сиз эса барча парҳезшунослар таъкидлаганидек, бемалол кунига 4-5 маҳал овқат қабул қилишни ўзлаштриасиз. Ошқозонгиз эса бундан озор чекмайди, ортиқча вазн ҳам сизни ташвишга солмайди.
Мунтазам овқатланиш – овқат ҳазм қилиш тизимингизга эътиборли эканингизнинг асосий белгиси ҳисобланади. Бежизга: “урушда ҳам овқатланишни унутма” дейишмаган-кау!
7-қоида. Нонушта қилишни унутманг.
Нонушта кун давомида организмнинг модда алмашинув тизимини таъминлайди. Нонушта организмга сизнинг уйғонганингиз ва фаол иш жараёнига тайёр эканингиздан хабар беради, совуқ ҳавода кун давомида сизни иситади.
Шунингдек, кечки соат олтидан кейин овқатланиш мумкин эмас, деган уйдирмага тўхталмоқчимиз. Албатта, сиз кечки 8 да уйқуга ётадиган бўлсангиз, овқатланиш ярамайди. Аммо, уйқуга ярим тундан кейин ётадиган бўлсангиз, овқатланиш оралиғи чўзилиб кетиши табиий. Бундай пайтда модда алмашинуви сусаяди. Оқибатда вазн ошишига сабаб тайёр. Сиз эса оч қоринга уйқуга ётасиз. Энг мақбули - уйқудан 2-4 соат олдин овқатланиш.
Унчалик қийин бўлмаган мазкур қоидалар сизга очлик ва бўкиб қолиш ўрталиғини топишга кўмак беради, организмингизни етарлича озуқа билан таъминлаш, иммунитетни мустаҳкамлаш, ошқозон-ичак касалликлари ва яна бошқа турли нохушликлардан ҳимоялайди. Еганингиз ош бўлсин!